Badania kliniczne – Wrzodziejące zapalenie jelita grubego
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (łac. colitis ulcerosa, CU), zaliczane do grupy nieswoistych zapaleń jelit, jest przewlekłym procesem zapalnym błony śluzowej odbytu lub jelita grubego o nieustalonej dotychczas etiologii.
Pewny wpływ na rozwój schorzenia mają trzy czynniki:
Genetyczne:
Świadczy o tym rodzinne występowanie. Ustalono kilka genów podatności na zachorowanie – leżą one na chromosomach 3, 7, 12 i 16.
Środowiskowe:
Istnieje korelacja pomiędzy stanem psychicznym pacjentów (takim jak uraz psychiczny i nieprawidłowa reakcja na stres) a występowaniem choroby. Ponadto flora bakteryjna u osób chorych na colitis ulcerosa różni się jakościowo i ilościowo od flory występującej u osób zdrowych, jednak nie wiadomo, czy jest to przyczyna czy raczej skutek choroby. Szczególny wpływ mają niektóre szczepy Escherichia coli i Bacteroides vulgatus.
Środowiskowe:
Wzmożona aktywacja limfocytów T CD4+. Wytwarzają one większe ilości cytokin, od których zależy dalszy przebieg odpowiedzi immunologicznej. Dominuje subpopulacja limfocytów Th2, produkujących interleukiny (IL) 4, 5, 6, 10
(odpowiadają za typ humoralny odpowiedzi ze zwiększoną syntezą przeciwciał). Szczególnie niekorzystny wpływ mają cytokiny prozapalne – TNF-α, IL-1β, IL-8, IL-12. W colitis ulcerosa są one w przewadze nad cytokinami o działaniu przeciwzapalnym – IL-1ra, IL-4, IL-10, IL13.
Jakie są objawy wrzodziejącego zapalenia jelita grubego?
- Objawy jelitowe
- bóle brzucha,
- długotrwałe biegunki i/lub zaparcia (czasem występują naprzemiennie),
- krew w stolcu (ujawniona lub nie),
- osłabienie, utrata wagi,
- Objawy pozajelitowe:
- oczne,
- stawowe (zapalenie stawów),
- skórne (piodermia zgorzelinowa, rumień guzowaty).
Choroba charakteryzuje się występowaniem zaostrzeń i okresów remisji o różnym okresie trwania. Najczęściej obejmuje końcową (lewą) część jelita grubego – odbytnicę (która zajęta jest w 95% przypadków), esicę, okrężnicę zstępującą, zagięcie śledzionowe. Rzadziej zajmuje całe jelito grube, aż do zastawki krętniczo-kątniczej. Nigdy nie dotyka bezpośrednio jelita cienkiego. Jedynym objawem może być tzw. backwash ileitis, który występuje w momencie zajęcia jelita grubego na całej długości (pancolitis) wraz z zastawką krętniczo-kątniczą, która staje się niewydolna i przepuszcza mediatory procesu zapalnego w kierunku końcowych odcinków jelita krętego.
W odróżnieniu od choroby Leśniowskiego-Crohna we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego istnieje znacznie mniejsza tendencja do powstawania przetok okołoodbytniczych, ropni i perforacji jelit. Występuje natomiast większe prawdopodobieństwo powstania raka jelita grubego. Skłania to do wykonywania regularnych kolonoskopii diagnostycznych u osób długotrwale chorujących na wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Ze względu na zajęcie przez chorobę dystalnej części odbytnicy dużą wartość diagnostyczną ma również wykonanie rektoskopii.
Jak diagnozujemy wrzodziejące zapalenie jelita grubego?
W diagnostyce wrzodziejącego zapalenia jelita grubego znaczenie mają:
- badania krwi – spadek wartości HGB, poziomu żelaza i białka, podwyższony wskaźnik OB;
- badanie kału – umożliwia wykrycie drobnych krwawień z przewodu pokarmowego (krew utajona), wykluczenie biegunki bakteryjnej, badanie na zawartość kalprotektyny[4] i i laktoferyny (pozwala na odróżnienie zapalenia jelita od np. jelita drażliwego);
- badania endoskopowe jelita grubego – rektoskopia, kolonoskopia, z pobraniem wycinków do badań histopatologicznych;
- inne badania – wlew kontrastowy jelita grubego, USG, RTG jamy brzusznej.
Jak leczymy wrzodziejące zapalenie jelita grubego?
Leczenie farmakologiczne:
- Aminosalicylany (sulfasalazyna i mesalazyna)
- Glikokortykosteroidy
- Środki immunosupresyjne (w przypadku steroidooporności, np. azatiopryna, 6-merkaptopuryna, metotreksat)
- Leki przeciwbakteryjne (do leczenia powikłań bakteryjnych, np. metronidazol, wankomycyna, ciprofloksacyna, gentamycyna)
- Leki biologiczne:
- monoklonalne przeciwciała antyTNF-α,
- infliksymab – chimeryczne,
- certolizumab – humanizowane
- adalimumab – ludzkie,
- inhibitory i analogi receptora dla TNF-α,
- etanercept,
- onercept,
- drobnocząsteczkowe inhibitory syntezy TNF-α,
- vedolizumab
- talidomid,
Leczenie operacyjne:
- resekcja jelita grubego. Leczenie naltreksonem
Leczenie uzupełniające wrzodziejącego zapalenie jelita grubego – dieta
Dieta w fazie zaostrzenia
W czasie zaostrzenia, wskutek nasilenia biegunki dochodzi do odwodnienia i wskutek utraty krwi do niedokrwistości. Towarzyszy temu także niedożywienie wskutek nadmiernej utraty białka i wzmożonego katabolizmu. Stopień utraty masy ciała koreluje z śmiertelnością w tej chorobie. U 25 – 80% chorych w fazie zaostrzenia stwierdza się objawy niedożywienia. W trakcie badań nie stwierdzono przewagi żywienia pozajelitowego nad żywieniem dojelitowym, jednak wymagane jest stosowanie diety dojelitowej bezresztkowej, stosowanej doustnie bądź bezpośrednio dojelitowo. Uważa się, że ten sposób postępowania przyspiesza odbudowę śluzówki uszkodzonego jelita. Dożylnie natomiast trzeba wyrównać stwierdzone niedobory wody, elektrolitów, białka i niekiedy krwi.
Dieta w fazie remisji
Obejmuje stosowanie diety lekkostrawnej z ograniczeniem błonnika i ograniczeniem mleka i jego przetworów, z uwagi na częste objawy jego nietolerancji. Podstawą jest zapewnienie wszystkich niezbędnych składników pokarmowych, mikroelementów i witamin podawanych w łatwoprzyswajalnej formie. Znaczenie ma również unikanie potraw wzdymających (warzywa kapustne i strączkowe, napoje gazowane), alkoholu, ostrych przypraw, potraw smażonych.
Inne aktualnie prowadzone badania kliniczne:
Choroba Leśniowskiego-Crohna
Choroba Leśniowskiego to przewlekłe, nieswoiste zapalenie jelita (IBD) wykazujące skłonność do ziarninowania. Cechą charakterystyczną zmian zapalnych jest ich ogniskowy lub odcinkowy charakter (odcinki zmienione chorobowo zwykle są oddzielone odcinkami zupełnie zdrowymi). Może dotyczyć każdego odcinka, lecz najczęściej lokalizuje się w końcowej części jelita cienkiego oraz początkowej jelita grubego (z tego względu dawniejsza nazwa to ileitis terminalis).
WIĘCEJ
Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS)
Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) jest to przewlekła układowa choroba zapalna o podłożu autoimmunologicznym, która postępując powoduje zniszczenia w obrębie tkanek stawów wraz z upośledzeniem ich funkcji, czemu towarzyszą bóle, obrzęki i sztywność poranna. Z biegiem czasu choroba może doprowadzać do powikłań stawowych i układowych, których konsekwencją jest niesprawność, a nawet przedwczesna śmierć.
WIĘCEJ
Toczeń rumieniowaty układowy (SLE)
Toczeń rumieniowaty układowy (SLE) – znany również po prostu jako toczeń, to choroba autoimmunologiczna, w której ciało chorego jest omyłkowo atakowane przez własny system immunologiczny. Objawy różnią się między chorymi i mogą wahać się od łagodnych do poważnych. Często występują okresy zaostrzenia choroby oraz okresy remisji , kiedy zanika kilka objawów lub wszystkie.
WIĘCEJ
Toczeń skórny (CLE)
Toczeń skórny, znany również jako tocznia rumieniowatego, jest przewlekłą chorobą autoimmunologiczną, która powoduje stan zapalny skóry i innych organów wewnętrznych. W toczniu skórnym, układ odpornościowy, który zazwyczaj chroni organizm przed infekcjami, niewłaściwie atakuje własne komórki i tkanki, prowadząc do stanów zapalnych.
WIĘCEJ
Najczęściej zadawane pytania
Przeczytaj o co najczęściej pytają się nasi pacjęci.
Badania kliniczne są to programy badań nad lekami, prowadzone z udziałem pacjentów, mające na celu określenie czy nowa forma terapii jest bezpieczna i jaka jest jej skuteczność. Badania kliniczne mogą również służyć sprawdzeniu nowych metod zapobiegania chorobom. W efekcie prowadzonych badań określone są nowe sposoby zapobiegania, diagnozowania lub leczenia poszczególnych chorób.
Należy pamiętać, że nie każda chętna osoba może zostać włączona do badania klinicznego. Każde badanie ma precyzyjnie określone tzw. kryteria włączenia oraz kryteria wykluczenia. Mówią one, jakie warunki należy spełniać, aby móc być włączonym do badania a jakie czynniki powodują, że w badaniu nie można wziąć udziału. Należy bardzo wyraźnie stwierdzić, że zgodnie z wymaganiami Dobrej Praktyki Klinicznej (GCP) wyłącznie lekarz prowadzący badanie (badacz) jest uprawniony do włączenia uczestnika do badania klinicznego, a więc to on podejmie ostateczną decyzję.
Twoja Przychodnia aktywnie uczestniczy w prowadzeniu badań klinicznych, w których pacjenci mają szansę na otrzymanie innowacyjnych leków, jeszcze niedostępnych w Polsce lub dostępnych, ale niefinansowanych przez NFZ. Badania z jednej strony przyczyniają się do rozwoju wiedzy i poszerzenia puli dostępnych w danej chorobie leków, z drugiej pozwalają na innowacyjne leczenie chorych, którzy nie odpowiedzieli na leczenie standardowe, czy dostępne w ramach systemu publicznej opieki zdrowotnej.